Na nasz układ nerwowy składają się dwie części, ośrodkowy układ nerwowy i autonomiczny lub wegetatywny układ nerwowy.

Autonomiczny układ nerwowy, który reguluje wszystkie procesy cielesne zachodzące automatycznie, dzieli się na dwa układy o przeciwstawnych działaniach: przywspółczulny układ nerwowy i współczulny układ nerwowy. Kontrolują wpływ stresu i relaksu na nasz organizm. 

Przywspółczulny układ nerwowy odpowiada za mimowolne funkcje organizmu, mające na celu hartowanie nieświadomych funkcji neurologicznych organizmu.

Działanie przywspółczulnego układu nerwowego przeciwstawia się działaniu układu współczulnego, dbając o spowolnienie funkcji organizmu w celu oszczędzania energii.

Układ przywspółczulny działa głównie na trawienie, wzrost, odpowiedź immunologiczną, zapasy energii.

Serce

• Spowolnienie akcji serca i oddechu oraz siła skurczu przedsionków;
• Spadek ciśnienia krwi przez rozszerzenie naczyń krwionośnych.

Płuca

• Skurcz oskrzeli i wydzielanie śluzu.

Przewód pokarmowy

• Zwiększone umiejętności motoryczne;
• Relaksacja zwieraczy ;
• Stymulacja wydzielin trawiennych.

Pęcherz

• Skurcz.

Uczeń

• Mioza (źrenica skurczowa).

Genitalia

• Erekcja.

żołądź

• Wydzielina z gruczołów ślinowych i potowych;
• Trzustka zewnątrzwydzielnicza: stymulacja wydzielania;
• Trzustka endokrynna: pobudzenie wydzielania insuliny i zahamowanie wydzielania glukagonu.

Nerw pneumogastryczny to nerw czaszkowy, który schodzi przez klatkę piersiową i łączy się z brzuchem. Ten nerw działa dzięki neuroprzekaźnikowi zwanemu acetylocholiną, który działa na wszystkie zaangażowane zakończenia nerwowe. To właśnie ta substancja powoduje efekty przywspółczulne.

Układ współczulny i przywspółczulny mogą kontrolować wiele narządów, a także:

• ciśnienie krwi ;
• tętno ;
• temperatura ciała;
• waga, trawienie;
• metabolizm;
• bilans wodno-elektrolitowy;
• wyzysk;
• oddawanie moczu;
• defekacja;
• reakcja seksualna i inne procesy.

Musimy być czujni, ponieważ funkcje mogą być wzajemne: napływ układu współczulnego zwiększa częstość akcji serca; układ przywspółczulny zmniejsza go.

Zaburzenia autonomicznego układu nerwowego powodują nieprawidłowości lub niewydolność wegetatywną, która zmienia nerwy autonomiczne lub części mózgu, a zatem może wpływać na każdy układ w ciele.

Przez większość czasu te dwa systemy są stabilne i w zależności od potrzeb ich działanie jest na bieżąco dostosowywane. Te dwa systemy są ciche: działają bez naszej wiedzy w pełnej autonomii. Kiedy otoczenie zmienia się nagle lub następuje nieprzewidziane zdarzenie, jedno lub drugie staje się dominujące w zależności od okoliczności i wywołane reakcje mogą być widoczne.

Najczęstsze przyczyny zaburzeń autonomicznych to:

• Cukrzyca (najczęstsza przyczyna);
• Choroby nerwów obwodowych;
• Starzenie się;
• Choroba Parkinsona.

Zaburzenia wegetatywne są często leczone na podstawie przyczyny, jeśli przyczyna nie występuje lub nie można jej wyleczyć, leczenie skupi się na łagodzeniu objawów.

• Zmniejszone pocenie lub brak pocenia: unikanie gorących środowisk jest przydatne, jeśli pocenie się jest zmniejszone lub nie występuje;
• Zatrzymanie moczu: jeśli pęcherz nie może normalnie się kurczyć, można zaproponować cewnik;
• Zaparcia: Zalecana jest dieta bogata w błonnik. Jeśli zaparcia nie ustępują, konieczne mogą być lewatywy.

Badania kliniczne

• Sprawdź, czy nie występują oznaki zaburzeń autonomicznych, takich jak niedociśnienie ortostatyczne (pomiar ciśnienia krwi i tętna, elektrokardiografia: aby określić, czy zmiany częstości akcji serca są prawidłowe podczas głębokiego oddychania i próby Valsalvy;
•  zbadać źrenice pod kątem nieprawidłowych reakcji lub braku reakcji na zmiany światła;
•  badanie oczu: rozszerzona, niereaktywna źrenica sugeruje zmianę przywspółczulną;
•  Odruchy moczowo-płciowe i odbytnicze: Nieprawidłowe odruchy moczowo-płciowe i odbytnicze mogą wskazywać na nieprawidłowości w autonomicznym układzie nerwowym.

Dodatkowe testy

• Test potu: Gruczoły potowe są stymulowane przez elektrody wypełnione acetylocholiną i umieszczone na nogach i przedramionach. Następnie mierzy się ilość potu, aby określić, czy wydzielanie potu jest normalne;
• Test przechylanego stołu: obserwuj zmiany ciśnienia krwi i tętna podczas zmiany pozycji;
• Określ, jak zmienia się ciśnienie krwi podczas manewru Valsalvy (spróbuj wymusić wydech bez przepuszczania powietrza przez nos lub usta, podobnie jak podczas wypróżniania).