Nieżyt nosa – co to jest, rodzaje, objawy, leczenie

Sprawdzona zawartość

Nieżyt nosa, pospolity katar, jest chorobą wirusową. Zmiany zapalne błony śluzowej są zwykle ograniczone do nosa, nosa i gardła. Czasami nieżyt nosa nadal rozprzestrzenia się na krtań, tchawicę i oskrzela, a infekcja bakteryjna może dołączyć do infekcji wirusowej. Następnie obejmuje zatoki przynosowe, gardło, ucho środkowe i płuca.

Co to jest nieżyt nosa?

Nieżyt nosa, popularnie zwany katarem, to choroba wirusowa charakteryzująca się zmianami zapalnymi w błonie śluzowej nosa, nosa i gardła. Nieżyt nosa może być ostry (zakaźny) i przewlekły: wtedy mówimy o alergicznym lub niealergicznym nieżycie nosa. Wirus wywołujący ostry zwykły nieżyt nosa jest najczęściej przenoszony przez unoszące się w powietrzu kropelki. Dlatego profilaktyka ostrego nieżytu nosa polega głównie na unikaniu kontaktu z chorym. Taki zabieg jest szczególnie wskazany w okresach zaostrzenia choroby, które zwykle ma miejsce jesienią i wiosną. Nieżytowi nosa często towarzyszą objawy, takie jak kichanie i swędzenie w gardle i nosie.

Rodzaje nieżytu nosa

Nieżyt nosa może być:

1.alergiczny – występuje zwykle sezonowo i jest powodowany przez alergeny znajdujące się w powietrzu, np. pyłki roślin kwitnących i roztocza. Katar znika po zerwaniu kontaktu z alergenem;

2.Niealergiczny – zwykle wiąże się z zapaleniem błony śluzowej nosa i objawia się swędzeniem, kichaniem i zatkaniem nosa;

3. przerostowy zanikowy – powstaje w wyniku zmian na błonie śluzowej, która z czasem staje się cieńsza. Konsekwencją jest zakłócenie produkcji wydzieliny. Suchość błony śluzowej może prowadzić do tworzenia się strupów w nosie;

4. przewlekły przerost – charakteryzuje się niedrożnością nosa po obu stronach. Katarowi towarzyszą polipy w nosie, które są zapalne. Konieczne jest leczenie chirurgiczne;

5. przewlekła atroficzna halitoza – oprócz kataru z ust wydobywa się nieprzyjemny zapach;

6. przewlekłe zaburzenia naczynioruchowe – występuje w wyniku nagłej zmiany temperatury lub przegrzania stóp lub pleców.

Ogólne objawy nieżytu nosa

Objawy kataru to kichanie, swędzenie gardła i nosa oraz łzawienie; po pewnym czasie dołączyła chrypka i kaszel. Najbardziej charakterystycznymi objawami są jednak stopniowa niedrożność nosa (zatkany nos) i wyciek płynu z nosa. Początkowo jest to lekka i dość rzadka ciecz, później wyładowanie staje się gęstsze i zielonkawożółte. Na skórze ust czasami pojawia się opryszczka. Miejscowym zmianom towarzyszą objawy ogólne:

1. słabość
2. Ból głowy
3. niska gorączka.

Ostry nieskomplikowany nieżyt nosa trwa zwykle 5–7 dni.

W przebiegu ostrego nieżytu nosa pacjent powinien pozostać w domu, najlepiej w odosobnieniu, aby chronić inne osoby przed zakażeniem. W pokoju pacjenta powinno być ciepło, ale należy unikać przegrzania. Odpowiednio nawilżone powietrze pomaga oczyścić drogi oddechowe z łatwo wysychających wydzielin. Najskuteczniejszym sposobem nawilżania jest użycie nawilżacza elektrycznego. Zalecana jest dieta lekkostrawna i picie dużej ilości napojów, np. rozcieńczonych soków owocowych.

Ostry prosty nieżyt nosa

Jest to po prostu przeziębienie i jest zwykle powodowane przez wirusy grypy, adenowirusy, rinowirusy i wirusy paragrypy. Katar może mieć również podłoże bakteryjne, może być wywołany przez bakterie takie jak: Moraxella catarrhalis, Haemophilus influenzae or Streptococcus pneumoniae. Na początku katar jest bardzo wodnisty, ale z czasem staje się gęstszy, co utrudnia oddychanie. Ponadto u pacjenta może wystąpić kaszel, ponieważ gardło jest podrażnione wydzieliną z nosa lub wirusową infekcją gardła. Pacjenci dodatkowo mają objawy w postaci bólów głowy, zaczerwienienia, łzawienia i swędzenia spojówek (często występuje wirusowe zapalenie spojówek).

Nieżyt nosa – niealergiczny

Niealergiczny nieżyt nosa (naczynioruchowy, idiopatyczny) to przewlekła niezapalna choroba, która nie ma nic wspólnego z alergią. Występuje z powodu rozszerzenia naczyń krwionośnych w jamie nosowej. Prowadzi to do obrzęku błony śluzowej i nadmiernej wydzieliny, jaką jest katar. Przyczyny tego typu kataru nie są do końca poznane, dlatego często określa się go mianem kataru idiopatycznego. Występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn.

Czynniki podrażniające błonę śluzową:

1. gwałtowne zmiany temperatury otoczenia,
2. nagłe zmiany ciśnienia atmosferycznego,
3. suche powietrze,
4. zapachy,
5. ostre przyprawy,
6. podniecenie seksualne
7. pobudzenie emocjonalne (stres),
8. przyjmowanie niektórych leków (np. leki przeciwnadciśnieniowe, kwas acetylosalicylowy, ksylometazolina). Ich długotrwałe stosowanie powoduje obkurczenie błony śluzowej nosa,
9. dojrzewanie i w konsekwencji szalejąca gospodarka hormonalna,
10. ciąża (stężenie różnych hormonów).

Niealergiczny nieżyt nosa może występować przez cały rok, z okresami zaostrzeń (szczególnie wiosną i jesienią). Objawy to zatkany nos, katar i kichanie.

Gruszkowy Katar STOP dla dorosłych z pewnością pomoże w pozbyciu się wydzieliny z nosa.

Diagnoza idiopatycznego nieżytu nosa

W trakcie diagnozy duże znaczenie ma wywiad lekarski z pacjentem, zwłaszcza dotyczący warunków życiowych i społecznych oraz okoliczności, w jakich pojawiły się pierwsze objawy. Ponadto lekarz przeprowadza badanie otolaryngologiczne. Rynoskopia przednia umożliwia wizualizację jamy nosowej i jej ewentualnego obrzęku błony śluzowej. Diagnostyka może wykazać potrzebę wykonania testów alergicznych i badań krwi. Rozpoznanie idiopatycznego nieżytu nosa stawia się po wykluczeniu ostrego prostego nieżytu nosa i alergicznego nieżytu nosa.

Jak leczyć?

Leczenie niealergicznego nieżytu nosa to przede wszystkim eliminacja czynników wywołujących objawy. Czasami konieczna jest całkowita zmiana dotychczasowego życia, w tym pracy. Wspomagające zastosowanie zapewnia roztwór soli morskiej w postaci sprayu oraz preparaty steroidowe (np. momentazon) i leki przeciwhistaminowe. Łagodzą objawy.

Nieżyt nosa – alergiczny

Alergiczny nieżyt nosa ma bardzo podobne objawy do idiopatycznego nieżytu nosa. Masz katar, zatkany nos, swędzenie nosa i kichanie. Czasami pojawia się również nieznośne swędzenie oczu. Istnieją jednak objawy charakterystyczne dla alergii, takie jak zmiany skórne i obrzęk powiek. Są wynikiem nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego na określony alergen, który w normalnych warunkach nie powinien mieć takich konsekwencji. Organizm ludzki, chcąc zwalczyć alergen w postaci np. pyłku roślinnego, powoduje stany zapalne błony śluzowej nosa i objawy alergii.

Diagnostyka

W celu zdiagnozowania alergicznego nieżytu nosa niezbędna jest dokładna diagnoza wywiad medyczny z pacjentem i badaniami w formie testy alergiczne i badanie otolaryngologiczne. Rynoskopia przednia ujawnia bladą i opuchniętą błonę śluzową, czasami z cienką wydzieliną. Z kolei testy alergiczne (testy skórne, laboratoryjne badania krwi) pozwalają określić, jaki rodzaj alergenu spowodował nieżyt nosa. Testy skórne polegają na minimalnym nakłuciu skóry, a następnie nałożeniu niewielkiej ilości alergenu. Jeśli reakcja jest pozytywna – skóra zgęstnieje i pojawią się grudki. Z drugiej strony w badaniu krwi mogą być obecne przeciwciała wytwarzane przez organizm w odpowiedzi na kontakt z określonym alergenem.

Leczenie alergicznego nieżytu nosa

W pierwszej kolejności najważniejsze jest unikanie czynników wywołujących objawy alergii oraz przyjmowanie preparatów przeciwalergicznych. Zazwyczaj leki są donosowe, a przy braku efektu – doustne. Są to głównie leki przeciwhistaminowe, np. loratadyna, cetyryzyna, sterydy donosowe (które działają dopiero po kilku dniach stosowania) oraz feksofenadyna. Na początku stosuje się leki zmniejszające przekrwienie, np. ksylometazolinę (maksymalnie 5-7 dni!). W przypadku alergicznego (sezonowego) nieżytu nosa okresowo stosuje się leki.

Odczulanie wdraża się u pacjentów z ciężkimi dolegliwościami. Polega na przezskórnym aplikowaniu stopniowo rosnącej dawki alergenu, w różnych odstępach czasu. Immunoterapia ma na celu przyzwyczajenie pacjenta do alergenu i tym samym oduczenie reakcji na objawy alergii.

Powikłania nieżytu nosa

Przewlekły nieżyt nosa może powodować powikłania w postaci:

1. zapalenie zatok (spowodowane nadmiernym wydzielaniem);
2. polipy nosa,
3. zaburzenia węchowe,
4. zapalenie ucha środkowego (spowodowane upośledzoną wentylacją z powodu obrzęku błony śluzowej nosa).

W wyniku nieżytu nosa mogą pojawić się również otarcia naskórka, który należy nasmarować Octenisanem md – żelem do nosa, który skutecznie nawilża i oczyszcza przedsionki nosa.

Leczenie nieżytu nosa

Zazwyczaj pomoc lekarska nie jest potrzebna, z wyjątkiem przypadków, gdy nieżyt nosa trwa dłużej niż dziesięć dni lub gdy pojawiają się objawy powikłań: wysoka gorączka, bóle mięśni, bóle głowy w okolicy czołowej lub oczodołowej, bóle w klatce piersiowej, nasilenie chrypki, kaszel, ból ucha.