Oskarżyciel, ofiara, ratownik: 5 mitów na temat trójkąta Karpmana

Dramatyczny trójkąt Karmpan (tak się nazywa) jest szczególnie często wspominany w Rosji w ciągu ostatnich 10-15 lat. Ofiara, Ratownik, Prześladowca — znane imiona dla tych, którzy interesują się psychologią. W trójkącie dramatycznym wszystkie trzy role nie są autentyczne, to znaczy są wychowywane, a nie dawane od urodzenia. Będąc w jednej z ról, ludzie reagują w oparciu o przeszłość, a nie rzeczywistość „tu i teraz”. Jednocześnie wykorzystywane są stare strategie scenariuszowe.

W lewym rogu diagramu Drama Triangle znajduje się Chaser. Komunikuje się z pozycji „Jestem w porządku — nie jesteś w porządku”. Jednocześnie umniejsza i poniża ludzi, sprawia, że ​​czują się winni. Prześladowca ignoruje wartość i godność innych, w skrajnych przypadkach nawet dewaluuje prawo człowieka do życia i zdrowia fizycznego.

W prawym rogu diagramu jest Wybawca. Komunikuje się z tej samej pozycji: „Jestem w porządku — nie jesteś w porządku”, ale nie poniża, ale po prostu dewaluuje drugiego. Wykorzystuje swoją wyższą pozycję lub silną pozycję, aby pomagać innym ludziom, myśleć za nich i rozwiązywać ich problemy.

Poniżej znajduje się ofiara. Ona sama czuje swoją upokorzoną pozycję i komunikuje się z pozycji: „Nie jestem w porządku — wszystko w porządku”. Ofiara dewaluuje swoje umiejętności.

„Czasami ona sama szuka Prześladowcy, by ją upokorzył i postawił na jej miejscu. W tym przypadku Ofiara ma okazję potwierdzić swoje przekonanie związane ze scenariuszem: „Nie czuję się dobrze. Inni ludzie mnie nie lubią.» Często ofiara szuka Wybawcy, który pomoże i potwierdzi przekonanie zawarte w skrypcie: „Sam nie potrafię rozwiązać problemów”. Trójkąt musi być narysowany jako równoramienny ”- mówi psycholog Ludmiła Szekholm.

Mit numer 1. Jaka rola — taka osobowość

Pochodzący z Rosji Stephen Karpman wprowadził świat do Trójkąta Dramatu w 1968 roku. Stworzył wykres, który można wykorzystać do analizy gier psychologicznych, scenariusza życia zarówno jednej osoby, jak i rodziny lub innego systemu społecznego.

„Często rola Wybawcy, Ofiary, Prześladowcy jest błędnie przypisywana całej osobowości. Ale to nieprawda — komentuje Ludmiła Szekholm. — Trójkąt pokazuje tylko rolę, jaką dana osoba odgrywa w określonej grze psychologicznej. Osobliwością gry jest uczynienie ludzi przewidywalnymi. Gra polega na strukturyzacji czasu, wymianie kresek (w języku analizy transakcyjnej jest to jednostka rozpoznania. — ok. wyd.), utrzymywaniu pozycji życiowej „Nie jestem w porządku — wszystko w porządku” , „Jestem w porządku – nie jest w porządku” ok”, „Nie jest w porządku – nie jest w porządku” oraz promocja scenariusza.

Mit numer 2. Trójkąt jest skierowany w górę

Trójkąt Karpmana jest zawsze i koniecznie równoramienny. „W Rosji lubią go podnosić czubkiem Ofiary, a Prześladowcę nazywa się agresorem, drapieżnikiem, gwałcicielem, tyranem, a nawet faszystą. Ale to nieprawda — wyjaśnia psycholog. — Klasyczny trójkąt jest umieszczony podstawą do góry: po lewej stronie znajduje się szczyt Poszukiwacza, po prawej Ratownik, szczyt Ofiary spogląda w dół. Role należą do różnych osób. Istnieje tylko jedna wersja trójkąta, w której na górze widzimy nie podstawę, ale górę — jest to tak zwana Góra Lodowa. Oznacza to, że jedna osoba odgrywa rolę Ofiary, ale w rzeczywistości nieświadomie może być Wybawcą i Prześladowcą. I jest to ważne, aby wiedzieć, aby zrozumieć podstawowe zasady „działania” trójkąta.

Mit nr 3. Jest tylko jeden trójkąt Karpmana.

W trójkącie może istnieć wiele wariantów przełączania ról. Jeden trójkąt pomaga analizować gry psychologiczne w rodzinie, a nawet w całym systemie rodzinnym w różnych pokoleniach. A inne (jak w wersji z Icebergiem) pokazują, jak ta sama osoba może przechodzić z roli na rolę.

„Na przykład bajeczny Barmaley, znany wszystkim: albo jest Prześladowcą, potem nagle dostaje się do żołądka i staje się ofiarą. Albo inna znana bajka — o Czerwonym Kapturku. Główna bohaterka występuje w roli Ratownika, gdy udaje się do chorej babci. Ale szybko przełącza się na Ofiarę. Wilk jest najpierw Prześladowcą, potem sam staje się Ofiarą Prześladowców — myśliwych. I stają się Wybawcami dziewczynki i babci”.

Zmiana ról zdarza się czasem bardzo szybko iz reguły nieświadomie. Ofiara jest tylko zdziwiona: „Jak mogłabym znowu, po raz piąty, pożyczyć mu pieniądze, bo już ich nie odda!”

Mit 4: Trójkąt Karpmana działa bez zabawy

To nie jest prawda. Trójkąt Karpmana ma znaczenie w grach psychologicznych. Ale skąd wiesz, co się dzieje w grze?

„Tylko wtedy gra ma miejsce, gdy jest w niej oszustwo, zamiana ról z nieodzowną negatywną karą. Zgodnie ze wzorem Erica Berne'a algorytm jest koniecznie zbudowany w grze psychologicznej: hak + ugryzienie = reakcja — zmiana — zakłopotanie — zemsta ”- wyjaśnia Ludmiła Sjokholm.

Powiedzmy, że mężczyzna zaprosił dziewczynę na późny obiad (hak). Zgodziła się i poszłazgryz i reakcja). Ale „jakby” nie rozumiała, w jakim celu została wezwana, a on nie powiedział tego otwarcie, ale zamierzał kontynuować po restauracji. Oboje udają, że wszystko idzie zgodnie z planem.

Podczas kolacji dziewczyna, po wewnętrznym dialogu, zdecydowała, że ​​nie będzie kontynuacji obiadu. Kiedy się zgodzili, dziewczyna była w roli Wybawcy, a mężczyzna był Ofiarą. Wtedy to się stało przełączanie: ona stała się Ofiarą, a on Prześladowcą.

Mężczyzna liczył na kontynuację — w tym celu zorganizował randkę. Odmowa pójścia do niego zaskoczyła go (zakłopotanie). Jakby między wierszami, obaj to rozumieją, ale nie wymawiaj tego, komunikując się w pół sugestii. A więc deklaruje, że już czas, aby wróciła do domu i opłaca jadąc na własną rękę taksówką. W domu, po przeanalizowaniu tego, co się stało, uświadamia sobie, że wieczór znów się nie udał i znów była głupia.

Kolejny przykład uwielbianej gry „Dlaczego nie…? "Tak ale…"

Hak: klient (ofiara) przychodzi do psychologa i mówi: „Mam problem, nie mogę znaleźć pracy”.

+ Skubać (słabość). Psycholog (Ratownik): „Jak mogę pomóc?”

= Szybkość reakcji. Psycholog: „Dlaczego nie zapiszesz się na giełdę pracy?”

Klient: „Tak, ale… wstyd”.

Psycholog: „Próbowałeś pytać znajomych?”

Klient: «Tak, ale« «

Przełączanie: Psycholog: „Cóż, nie wiem, co jeszcze ci doradzić”.

Klient: «W każdym razie dzięki za próbę.»

zakłopotanie: Obaj są zdezorientowani.

Psycholog (ofiara): „Jestem złym pomocnikiem”.

Zapłacić: Klient (Stalker): «Wiedziałem, że nie pomoże.»

Mit 5. Z trójkąta Karpmana nie ma wyjścia.

«Niebezpieczeństwo» gier psychologicznych polega na tym, że powtarzają się według tego samego scenariusza. Często tak podają niektórzy autorzy artykułów: mówią, że z trójkąta Karpmana nie ma wyjścia. To chyba najważniejszy i najbardziej podstępny mit.

W 1990 roku w Rosji ukazało się tłumaczenie artykułu australijskiego analityka transakcyjnego Acey Choi, który oferował „antidotum”. Opisała skuteczną antytezę diagramu Karpmana, trójkąta zwycięzcy. Eliminuje amortyzację i pozwala każdemu „narożnikowi” działać autonomicznie.

„Zamiast być ofiarą, człowiek uczy się być wrażliwym. Bezbronni są świadomi, że cierpią, że mają problemy. Ale rozumieją też, że mają dość współczucia, że ​​sami mogą rozwiązać swoje problemy. Są gotowi otwarcie prosić o pomoc bez rozpoczynania gier psychologicznych – mówi Ludmiła Szekholm.

W trójkącie dramatycznym Wybawca często „czyni dobro i czyni dobro” ze szkodą dla własnych pragnień i potrzeb, pomaga i rozwiązuje problemy innych ludzi bez pytania, narzucając swoją wizję. W Trójkącie Zwycięstwa Wybawca staje się Troskliwy, szanując zdolność osób Wrażliwych do myślenia, działania i proszenia o to, czego potrzebują.

I wreszcie Oskarżyciel wykorzystuje energię do zaspokojenia własnych potrzeb i obrony swoich praw.

„Confident rozumie, że proaktywna zmiana może frustrować ludzi i postrzega negocjacje jako część procesu rozwiązywania problemów. Ostatecznym celem nie jest prześladowanie i karanie drugiego, ale zmiany, które uwzględnią jego zainteresowania i potrzeby” – podsumowuje psycholog.