Mówią o nim, że jest gorszy niż ogień. A jeśli przeprowadzka sprawia tyle kłopotu dorosłym, co mówić o dzieciach. Jak zmiana scenerii wpływa na dziecko? Czy stres można złagodzić?
W kreskówce „Inside Out” 11-letnia dziewczynka bardzo boleśnie przeżywa przeprowadzkę swojej rodziny w nowe miejsce. To nie przypadek, że filmowcy wybrali tę fabułę. Radykalna zmiana scenerii to ogromny stres nie tylko dla rodziców, ale także dla dziecka. A ten stres może być długotrwały, negatywnie wpływając na zdrowie psychiczne danej osoby w przyszłości.
Im młodsze dziecko, tym łatwiej zniesie zmianę miejsca zamieszkania. Tak myślimy i mylimy się. Dowiedzieli się o tym amerykańscy psycholodzy Rebecca Levin Cowley i Melissa Kull1że poruszanie się jest szczególnie trudne dla przedszkolaków.
„Młodsze dzieci rzadziej rozwijają umiejętności społeczne, częściej mają problemy emocjonalne i behawioralne” – mówi Rebecca Levine. Efekty te mogą utrzymywać się latami. Uczniowie klas podstawowych lub średnich łatwiej znoszą ten ruch. Wyniki badania wykazały, że negatywne skutki ruchu — spadek wyników w nauce (zwłaszcza w matematyce i czytaniu ze zrozumieniem) u starszych dzieci nie są tak wyraźne, a ich wpływ szybko słabnie.
Dzieci są konserwatywne w swoich nawykach i preferencjach
Każdy rodzic wie, jak trudno jest np. nakłonić dziecko do spróbowania nowego dania. Dla dzieci ważna jest stabilność i znajomość, nawet w małych rzeczach. A kiedy rodzina decyduje się na zmianę miejsca zamieszkania, od razu zmusza to dziecko do porzucenia niezliczonych przyzwyczajeń i niejako spróbowania wielu nieznanych potraw za jednym posiedzeniem. Bez perswazji i przygotowania.
Podobne badanie przeprowadziła inna grupa psychologów.2korzystając ze statystyk z Danii. W tym kraju wszelkie przemieszczanie się obywateli jest dokładnie dokumentowane, co daje niepowtarzalną możliwość zbadania wpływu zmiany miejsca zamieszkania na dzieci w różnym wieku. W sumie przebadano statystyki ponad miliona Duńczyków urodzonych w latach 1971-1997. Spośród nich 37% miało szansę przeżyć przeprowadzkę (lub nawet kilku) przed ukończeniem 15 lat.
W tym przypadku psychologów bardziej interesowały nie wyniki w nauce, ale przestępczość nieletnich, samobójstwa, uzależnienie od narkotyków i wczesna śmiertelność (przemocowa i przypadkowa).
Okazało się, że w przypadku duńskich nastolatków ryzyko takich tragicznych skutków wzrosło szczególnie po licznych ruchach we wczesnej młodości (12-14 lat). Jednocześnie status społeczny różnych rodzin (dochód, wykształcenie, zatrudnienie), który brali pod uwagę również naukowcy, nie miał wpływu na wynik badania. Wstępne założenie, że negatywne skutki mogą dotyczyć przede wszystkim rodzin o niskim poziomie wykształcenia i dochodów, nie zostało potwierdzone.
Oczywiście nie zawsze da się uniknąć zmiany miejsca zamieszkania. Ważne jest, aby po przeprowadzce dziecko lub nastolatek otrzymał jak najwięcej wsparcia, zarówno w rodzinie, jak iw szkole. W razie potrzeby możesz również skorzystać z pomocy psychologicznej.
Sandra Wheatley, brytyjska specjalistka od psychologii dziecięcej, wyjaśnia, że podczas ruchu dziecko doświadcza poważnego stresu, ponieważ mikroporządek, który znał od dawna, załamuje się. To z kolei prowadzi do zwiększonego poczucia niepewności i niepokoju.
Ale co, jeśli przeprowadzka jest nieunikniona?
Oczywiście należy pamiętać o tych badaniach, ale nie należy ich traktować jako śmiertelnej nieuchronności. Wiele zależy od klimatu psychicznego w rodzinie i okoliczności, które spowodowały przeprowadzkę. Jedna rzecz to rozwód rodziców, a druga to zmiana pracy na bardziej obiecującą. Ważne jest, aby dziecko widziało, że rodzice nie denerwują się podczas przeprowadzki, ale robią ten krok pewnie i w dobrym nastroju.
Ważne jest, aby wraz z dzieckiem przemieszczała się znaczna część jego dawnego wyposażenia domowego — nie tylko ulubione zabawki, ale także meble, zwłaszcza jego łóżeczko. Takie elementy dawnego sposobu życia są wystarczająco ważne, aby utrzymać wewnętrzną stabilność. Ale najważniejsze — nie wyciągaj dziecka ze starego środowiska konwulsyjnie, gwałtownie, nerwowo i bez przygotowania.
1 R. Coley i M. Kull „Kumulacyjne, czasowe i interaktywne modele mobilności mieszkaniowej oraz umiejętności poznawczych i psychospołecznych dzieci”, Rozwój dziecka, 2016.
2 R. Webba al. „Niekorzystne skutki we wczesnym średnim wieku związane z mobilnością mieszkaniową w dzieciństwie”, American Journal of Preventive Medicine, 2016.