Dysfunkcja śródbłonka odgrywa istotną rolę w powstawaniu chorób, w szczególności chorób układu krążenia. Jak zdefiniować śródbłonek, jaka jest jego rola? Jakie czynniki ryzyka prowadzą do dysfunkcji śródbłonka?

Śródbłonek naczyniowy tworzy barierę komórkową między tkanką a krwią. Jest kluczowym czynnikiem w regulacji zjawisk naczynioruchowych przepuszczalności naczyń, napięcia i budowy naczyń. Komórki śródbłonka w odpowiedzi na bodźce wytwarzają cząsteczki regulatorowe.

W celu zmniejszenia ryzyka sercowo-naczyniowego śródbłonek jest zatem priorytetowym narządem zapobiegawczym i terapeutycznym.

Pod wpływem starzenia i naczyniowych czynników ryzyka śródbłonek może ulegać aktywacji i ulegać modyfikacjom funkcjonalnym, które mogą zaburzać tę funkcję, mówi się wówczas o „dysfunkcji śródbłonka”.

Dysfunkcję śródbłonka definiuje się jako nieprawidłowe rozszerzenie naczyń zależne od śródbłonka spowodowane zmniejszoną dostępnością czynników rozszerzających naczynia, takich jak tlenek azotu (NO) i pogorszeniem aktywacji śródbłonka. Ta aktywacja powoduje uwolnienie cząsteczek adhezyjnych ze śródbłonka i makrofagów (komórek należących do białych krwinek, które naciekają tkanki. Podczas zakrzepicy i stanu zapalnego cząsteczki te biorą udział w rekrutacji leukocytów i adhezji płytek krwi.

Istnieją tradycyjne i nietradycyjne czynniki ryzyka.

Tradycyjne czynniki ryzyka

Wśród tradycyjnych czynników dysfunkcję śródbłonka obserwuje się u pacjentów z czynnikami ryzyka sercowo-naczyniowego, dyslipidemią, cukrzycą, nadciśnieniem tętniczym. Tytoń, wiek i dziedziczność to również czynniki, które należy wziąć pod uwagę.

Nietradycyjne czynniki ryzyka

Wśród tak zwanych nietradycyjnych czynników występuje brak równowagi w wytwarzaniu czynników rozszerzających lub zwężających naczynia, co prowadzi do zmiany potencjału rozszerzającego naczynia śródbłonka, głównego markera dysfunkcji śródbłonka.

Funkcja śródbłonka, dzięki ochronnemu działaniu tlenku azotu (NO) na naczynia, chroni zdrowie układu krążenia.

Dysfunkcja śródbłonka jest czynnikiem, który zapowiada początek niektórych chorób:

• Zdarzenia sercowo-naczyniowe;
• Insulinooporność;
• Hiperglikemia
• Wysokie ciśnienie krwi ;
• Dyslipidemie.

Pomocnymi lekami są statyny, które obniżają poziom cholesterolu, nawet jeśli poziom cholesterolu jest prawidłowy lub tylko nieznacznie podwyższony, a w niektórych przypadkach aspiryna lub inne leki przeciwpłytkowe, leki zapobiegające zlepianiu się płytek krwi i blokowaniu naczyń krwionośnych.

Niektóre leki stosowane w leczeniu wysokiego ciśnienia krwi i niektóre leki stosowane w leczeniu cukrzycy również zmniejszają ryzyko.

Metody wykrywania dysfunkcji śródbłonka, inwazyjne lub nieinwazyjne, funkcjonalne lub biologiczne, są środkami informacyjnymi poszerzającymi wiedzę z zakresu patofizjologii układu krążenia i pozwalającymi w pewnym stopniu ocenić skuteczność interwencji terapeutycznych. na rokowanie niektórych grup pacjentów.

U ludzi dysfunkcję śródbłonka można oszacować, mierząc:

• Stężenia w osoczu metabolitów podtlenku azotu (NO): produkt bardzo niestabilny, nie można go oznaczyć we krwi, natomiast oznaczenie jego metabolitów (azotyny i azotany) jest możliwe w moczu;
• Stężenia cząsteczek adhezyjnych w osoczu: cząsteczki te uczestniczą w procesie zapalnym, umożliwiając adhezję monocytów do śródbłonka, a następnie ich migrację do wewnętrznej ściany tętnic i żył;
• Markery zapalne.

Liczne markery biologiczne również świadczą o dysfunkcji śródbłonka. Wśród nich znajdują się bardzo wrażliwe białko C-reaktywne (CRP) i zewnątrzkomórkowa dysmutaza ponadtlenkowa (potężny układ enzymatyczny).

Aby zapobiec dysfunkcji śródbłonka, zaproponowano wiele strategii, w tym dietę. Podkreślono rolę składników żywności, takich jak kwasy tłuszczowe, witaminy antyoksydacyjne, kwas foliowy, witamina D i polifenole.

• Niski poziom witaminy D prowadzi do wysokiego ryzyka chorób układu krążenia i cukrzycy typu 2;
• Stres oksydacyjny może wpływać na funkcję śródbłonka poprzez stan zapalny i zmniejszoną dostępność NO;
• Likopen, silny przeciwutleniacz, zmniejszyłby markery aktywacji śródbłonka, reaktywnego białka C i skurczowego ciśnienia krwi i miałby korzystny wpływ na stres oksydacyjny;
• Polifenole dostarczane głównie z owoców, warzyw, kakao, herbaty i czerwonego wina. Ich spożywanie wiąże się z mniejszym ryzykiem chorób układu krążenia.