Spis treści
- Co musisz wiedzieć o cukrzycy: lista kontrolna od endokrynologa
- Co to jest cukrzyca i jak jest niebezpieczna? Jaka jest różnica między 2 głównymi typami choroby?
- Dlaczego są choroby związane z otyłością i cukrzycą? Jak jedno wpływa na drugie?
- Kiedy konieczne są zastrzyki z insuliny, a kiedy można ich uniknąć?
- Z jaką cukrzycą mogą zmagać się tylko kobiety?
- Kto jest zagrożony? Jakie czynniki mogą przyczynić się do wystąpienia cukrzycy?
- Jakie badania należy wykonać, jeśli podejrzewasz cukrzycę?
- A jeśli specjalista potwierdził diagnozę?
- Czy są nowe metody leczenia cukrzycy?
Co musisz wiedzieć o cukrzycy: lista kontrolna od endokrynologa
Odkrycia kanadyjskiego fizjologa Fredericka Buntinga przekształciły cukrzycę ze śmiertelnej choroby w chorobę, którą można opanować.
W 1922 Banting podał swój pierwszy zastrzyk insuliny chłopcu choremu na cukrzycę i uratował mu życie. Od tego czasu minęło prawie sto lat, a naukowcy poczynili znaczne postępy w zrozumieniu natury tej choroby.
Dzisiaj osoby z cukrzycą – a według WHO jest ich na świecie prawie 70 milionów – mogą żyć długo i aktywnie, pod warunkiem przestrzegania zaleceń lekarskich.
Ale cukrzyca jest nadal nieuleczalna, a co więcej, ostatnio choroba stale się odmładza. Z pomocą eksperta opracowaliśmy przewodnik dotyczący cukrzycy dla czytelników Zdrowa żywność w pobliżu, zbierając przydatne informacje, które każdy powinien znać, ponieważ wielu z nas jest zagrożonych.
Szpital Kliniczny „Awicenna”, Nowosybirsk
Co to jest cukrzyca i jak jest niebezpieczna? Jaka jest różnica między 2 głównymi typami choroby?
Cukrzyca (DM) to grupa chorób charakteryzujących się stałym wzrostem glukozy (zwykle nazywanej cukrem) we krwi. Może powodować uszkodzenia i dysfunkcje różnych narządów – oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych.
Najczęstszą cukrzycą typu 2 jest 90% wszystkich zdiagnozowanych przypadków choroby.
W wersji klasycznej ten typ cukrzycy występuje u osób dorosłych z nadwagą i współistniejącymi chorobami układu krążenia. Ale ostatnio endokrynolodzy na całym świecie obserwują tendencję do „odmładzania” tego zaburzenia.
Cukrzyca typu 1 rozwija się głównie w dzieciństwie lub okresie dojrzewania i charakteryzuje się ostrym początkiem choroby, często wymagającą hospitalizacji.
Główną różnicą między pierwszym a drugim typem cukrzycy jest obecność lub brak własnej insuliny. Insulina to hormon wytwarzany przez trzustkę w odpowiedzi na wzrost poziomu cukru we krwi.
Na przykład, gdy osoba je jabłko, węglowodany złożone są rozkładane w przewodzie pokarmowym na cukry proste i wchłaniane do krwiobiegu. Poziom cukru we krwi zaczyna rosnąć – staje się to sygnałem dla trzustki, aby wyprodukowała odpowiednią dawkę insuliny, a po kilku minutach poziom cukru we krwi wraca do normy. To dzięki temu mechanizmowi u osoby bez cukrzycy i jakichkolwiek zaburzeń gospodarki węglowodanowej poziom glukozy we krwi zawsze pozostaje prawidłowy, nawet jeśli zjada dużo słodyczy. Więcej jadłem – trzustka produkowała więcej insuliny.
Otyłość i nadwaga to czynniki ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2. Szczególnie niebezpieczne jest odkładanie się zapasów tłuszczu na brzuchu. Jest to wskaźnik otyłości trzewnej (wewnętrznej), która leży u podstaw insulinooporności – głównej przyczyny cukrzycy 2. Z drugiej strony utrata masy ciała w cukrzycy może być niezwykle trudna, ponieważ choroba powoduje cały kompleks zmian biochemicznych w organizmie które są ze sobą blisko spokrewnione. Dlatego niezwykle ważne jest, aby ukierunkować terapię nie tylko na normalizację poziomu cukru we krwi, ale także na redukcję masy ciała.
Kiedy konieczne są zastrzyki z insuliny, a kiedy można ich uniknąć?
W cukrzycy typu 1 komórki trzustki produkujące insulinę ulegają zniszczeniu. Organizm nie posiada własnej insuliny i nie ma naturalnego sposobu na obniżenie wysokiego poziomu cukru we krwi. W takim przypadku konieczna jest insulinoterapia (wprowadzanie insuliny za pomocą specjalnych urządzeń, strzykawek lub pomp insulinowych).
Około 100 lat temu, przed wynalezieniem insuliny, średnia długość życia pacjentów z cukrzycą typu 1 wynosiła średnio od kilku miesięcy do 2-3 lat po wystąpieniu choroby. W dzisiejszych czasach współczesna medycyna pozwala nie tylko wydłużyć oczekiwaną długość życia pacjentów, ale także usunąć dla nich maksymalne ograniczenia.
Przy cukrzycy typu 2 poziom własnej insuliny nie jest obniżony, a czasem nawet wyższy niż normalnie, ale nie może działać poprawnie. Najczęściej dzieje się tak z powodu zmniejszenia wrażliwości komórek organizmu na ten hormon, pojawia się insulinooporność. Dlatego leczenie cukrzycy typu 2 opiera się na terapii nieinsulinowej – tabletkach i lekach iniekcyjnych, których celem jest m.in. zwiększenie efektywności własnej insuliny.
Z jaką cukrzycą mogą zmagać się tylko kobiety?
Innym powszechnym typem cukrzycy jest cukrzyca ciążowa. Jest to wzrost poziomu cukru we krwi podczas ciąży, któremu mogą towarzyszyć komplikacje zarówno dla płodu, jak i kobiety. Aby zdiagnozować tę chorobę, wszystkie kobiety w ciąży są badane na poziom glukozy we krwi na czczo na początku ciąży, a test tolerancji glukozy wykonuje się w 24-26 tygodniu ciąży. W przypadku wykrycia nieprawidłowości ginekolog wysyła pacjentkę na konsultację z endokrynologiem w celu rozwiązania problemu terapii.
Innym rozpoznaniem ginekologicznym związanym z cukrzycą typu 2 jest zespół policystycznych jajników, który podobnie jak w przypadku cukrzycy typu 2 również opiera się na insulinooporności. Dlatego też, jeśli ginekolog obserwuje kobietę z tą diagnozą, konieczne jest wykluczenie cukrzycy i stanu przedcukrzycowego.
Istnieją również „inne specyficzne typy cukrzycy” powstające na tle niektórych chorób, przyjmowania leków oraz w wyniku wad genetycznych, ale statystycznie są one stosunkowo rzadkie.
Kto jest zagrożony? Jakie czynniki mogą przyczynić się do wystąpienia cukrzycy?
Cukrzyca jest chorobą o dziedzicznej predyspozycji, co oznacza, że ryzyko zachorowania jest wyższe u osób, których bliscy krewni cierpią na tę chorobę. Na przykład prawdopodobieństwo zachorowania na cukrzycę typu 1 u dziecka wynosi 6%, jeśli zachoruje jego ojciec, 2% – u matki i 30-35%, jeśli cukrzyca typu 1 ma oboje rodziców.
Jeśli jednak rodzina nie choruje na cukrzycę, nie gwarantuje to ochrony przed chorobą. Nie ma metod zapobiegania cukrzycy typu 1.
W przypadku cukrzycy typu 2 eksperci identyfikują stałe czynniki ryzyka, na które nie mamy już wpływu. Należą do nich: wiek powyżej 45 lat, obecność krewnych z cukrzycą typu 2, cukrzyca ciążowa w przeszłości (lub narodziny dzieci ważących powyżej 4 kg).
A modyfikowalne czynniki ryzyka obejmują nadwagę lub otyłość, nawykowo niską aktywność fizyczną, wysokie ciśnienie krwi i wysoki poziom cholesterolu. W praktyce oznacza to, że zmniejszenie masy ciała i normalizacja ciśnienia krwi może zmniejszyć ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2.
Jakie badania należy wykonać, jeśli podejrzewasz cukrzycę?
Aby potwierdzić diagnozę, musisz wykonać badanie stężenia glukozy we krwi na czczo. Normalnym wskaźnikiem będzie poziom glukozy we krwi poniżej 6,1 mmol/L w przypadku oddawania krwi z żyły i poniżej 5,6 mmol/L w przypadku oddawania krwi z palca.
Możesz także określić poziom hemoglobiny glikozylowanej we krwi, która pokaże średni poziom glukozy we krwi w ciągu ostatnich 3 miesięcy. Jeśli masz odchylenia w tych parametrach, skontaktuj się z endokrynologiem, przeprowadzi dodatkowe badanie i zaleci niezbędną terapię.
A jeśli specjalista potwierdził diagnozę?
Jeśli zdiagnozowano już cukrzycę, nie powinieneś się bać, ale zdecydowanie musisz to dokładnie rozważyć, a pierwszą rzeczą do zrobienia jest znalezienie endokrynologa, z którym będziesz stale monitorowany. Na początku choroby lekarz określi rodzaj cukrzycy, poziom wydzielania insuliny, obecność powikłań lub chorób związanych z cukrzycą i zaleci odpowiednie leczenie.
Oprócz terapii lekowej z endokrynologiem omawiane są kwestie żywienia i aktywności fizycznej, które pomagają w leczeniu cukrzycy. W domu samokontrola poziomu glukozy we krwi odbywa się za pomocą specjalnego urządzenia – glukometru, w celu oceny skuteczności recept. Należy odwiedzać endokrynologa raz na 1-3 miesiące, w zależności od stanu choroby, przy utrzymaniu prawidłowego poziomu cukru we krwi, potrzeba mniej wizyt u lekarza.
Czy są nowe metody leczenia cukrzycy?
Jeszcze 10 lat temu cukrzycę typu 2 uważano za chorobę postępującą, to znaczy ze stopniowym pogorszeniem, rozwojem powikłań; często prowadziło to do niepełnosprawności. Teraz pojawiły się nowe grupy leków, które skutecznie normalizują poziom glukozy we krwi i zmniejszają ryzyko powikłań.
Chirurgia metaboliczna to rodzaj operacji na żołądku i jelicie cienkim, która prowadzi do zmiany wchłaniania pokarmu i produkcji niektórych hormonów i enzymów, co pozwala schudnąć i normalizować poziom cukru we krwi.
Remisja cukrzycy typu 2 występuje w 50-80%, w zależności od rodzaju wykonywanej operacji. Obecnie najskuteczniejszą metodą leczenia cukrzycy jest leczenie chirurgiczne. Wskazaniem do operacji metabolicznej cukrzycy typu 2 jest wskaźnik masy ciała (BMI) powyżej 35 kg/m2 lub niemożność skorygowania cukrzycy lekami i przy BMI 30-35 kg/m2.