Rozwijaj się do wolnej woli

Niektórzy z nas uważają, że jest za dużo wolności: nie pochwalają dozwolonych w Europie małżeństw osób tej samej płci czy projektów telewizyjnych, takich jak Dom-2. Inni, przeciwnie, są oburzeni możliwym ograniczeniem wolności prasy, wypowiedzi i zgromadzeń. Oznacza to, że istnieją „wolności” w liczbie mnogiej, które odnoszą się do naszych praw, oraz „wolność” w sensie filozoficznym: zdolność do samodzielnego działania, dokonywania wyborów, decydowania o sobie.

A co dostaję za to?

Psychologowie mają własne zdanie: kojarzą wolność z naszymi działaniami, a nie z nami samymi. „Wielu wydaje się, że bycie wolnym oznacza bycie wolnym w robieniu tego, czego się chce, a niebycie wolnym oznacza bycie zmuszonym do robienia tego, czego nie chcesz” – mówi psychoterapeutka rodzinna Tatiana Fadeeva. – Dlatego „pracownicy umysłowi” często nie czują się wolni: cały rok siedzą w biurze, ale ja chciałbym pojechać nad rzekę, na ryby, na Hawaje.

A emeryci wręcz przeciwnie, mówią o wolności – od trosk o małe dzieci, chodzenie do pracy i tak dalej. Teraz możesz żyć tak, jak chcesz, cieszą się, tylko zdrowie nie pozwala… Ale moim zdaniem tylko te działania można nazwać naprawdę wolnymi, za które jesteśmy gotowi ponosić odpowiedzialność.

To znaczy granie na gitarze całą noc i zabawa, podczas gdy cały dom śpi, nie jest jeszcze wolnością. Ale jeśli jednocześnie jesteśmy gotowi na to, że w każdej chwili mogą przybiec rozgniewani sąsiedzi lub policja, to jest to wolność.

Jak to jest po naszej myśli?

„Konieczna jest świadomość ograniczeń, które istnieją w życiu” – mówi terapeutka Gestalt, Maria Gasparyan. – Jeśli zignorujemy zakazy, to świadczy to o psychologicznej niedojrzałości jednostki. Wolność jest dla osób dorosłych psychicznie. Dzieci nie wiedzą, jak radzić sobie z wolnością.

Im młodsze dziecko, tym mniej ma wolności i odpowiedzialności. Innymi słowy, „moja wolność kończy się tam, gdzie zaczyna się wolność innej osoby”. I nie należy tego mylić z pobłażliwością i arbitralnością. Okazuje się, że odpowiedzialność jest niezbędnym warunkiem wolności.

Ale wydaje się, że dla rosyjskiego ucha brzmi to dziwnie… W naszej kulturze wolność jest synonimem wolnej woli, spontanicznego impulsu, a nie odpowiedzialności czy konieczności. „Rosjanin ucieka przed jakąkolwiek kontrolą, walczy z wszelkimi ograniczeniami” – zauważa Tatiana Fadeeva. „I odnosi się do samokontroli jako „ciężkich kajdan”, jak te narzucone z zewnątrz”.

Co dziwne, pojęcia wolności i woli – woli w tym sensie, że możesz robić, co chcesz i nic za to nie dostaniesz – z punktu widzenia psychologów w ogóle nie są ze sobą powiązane. „Wydaje się, że pochodzą z różnych oper” — mówi Maria Gasparyan. „Prawdziwym przejawem wolności jest dokonywanie wyborów, akceptacja ograniczeń, odpowiedzialność za czyny i czyny, świadomość konsekwencji własnego wyboru”.

Łamanie – nie budowanie

Jeśli wrócimy mentalnie do naszych 12-19 lat, to z pewnością będziemy pamiętać, jak namiętnie w tamtym czasie tęskniliśmy za niepodległością, nawet jeśli prawie nie manifestowała się ona na zewnątrz. A większość nastolatków, aby uwolnić się od wpływów rodziców, protestuje, niszczy, łamie wszystko na swojej drodze.

„I wtedy zaczyna się najciekawsze” – mówi Maria Gasparyan. – Nastolatek szuka siebie, po omacku ​​szuka tego, co jest mu bliskie, a co nie, wypracowuje własny system wartości. Przyjmie pewne wartości rodzicielskie, niektóre odrzuci. W złym scenariuszu, na przykład, jeśli mama i tata ingerują w proces separacji, ich dziecko może utknąć w nastoletnim buncie. A dla niego idea wyzwolenia stanie się bardzo ważna.

Po co iz czego, nie jest jasne. Jakby na pierwszym miejscu stał się protest dla protestu, a nie dążenie do własnych marzeń. To może trwać przez całe życie.” A przy dobrym rozwoju wydarzeń nastolatek dojdzie do własnych celów i pragnień. Zacznij rozumieć, do czego dążyć.

Miejsce na osiągnięcie

Jak bardzo nasza wolność zależy od środowiska? Zastanawiając się nad tym, francuski pisarz i filozof egzystencjalny Jean-Paul Sartre napisał kiedyś w artykule „Republika milczenia” szokujące słowa: „Nigdy nie byliśmy tak wolni jak w czasie okupacji”. ruch miał wagę zobowiązania”. Mogliśmy się oprzeć, buntować lub milczeć. Nie było nikogo, kto wskazałby nam drogę”.

Sartre zachęca wszystkich do zadania sobie pytania: „Jak mogę żyć bardziej zgodnie z tym, kim jestem?” Faktem jest, że pierwszym wysiłkiem, jaki należy podjąć, aby stać się aktywnymi aktorami w życiu, jest wyjście z pozycji ofiary. Każdy z nas ma potencjalnie swobodę wyboru tego, co jest dla niego dobre, a co złe. Naszym największym wrogiem jesteśmy my sami.

Powtarzając sobie „tak powinno być”, „powinieneś”, jak mogli powiedzieć nasi rodzice, zawstydzając nas za oszukanie ich oczekiwań, nie pozwalamy sobie na odkrycie naszych prawdziwych możliwości. Nie jesteśmy odpowiedzialni za rany, które odnieśliśmy w dzieciństwie i których traumatyczna pamięć trzyma nas w niewoli, ale jesteśmy odpowiedzialni za myśli i obrazy, które pojawiają się w nas, gdy je pamiętamy.

I tylko uwalniając się od nich, możemy żyć z godnością i szczęściem. Zbudować ranczo w Ameryce? Otworzyć restaurację w Tajlandii? Podróż na Antarktydę? Dlaczego nie posłuchać swoich marzeń? Nasze pragnienia wywołują myśli, które często dają nam moc do osiągnięcia tego, co inni uważają za niemożliwe.

To nie znaczy, że życie jest łatwe. Na przykład dla młodej matki, która samotnie wychowuje dzieci, poświęcenie sobie wieczoru na zajęcia jogi jest czasem prawdziwym wyczynem. Ale nasze pragnienia i przyjemność, jaką dają, dodają nam sił.