Fibrynoliza zachodzi w fizjologicznej hemostazie, po krzepnięciu krwi, w celu usunięcia hemostatycznego skrzepu utworzonego przez fibrynę. Obecny w zbyt dużej ilości może prowadzić do powstania skrzepu w krążeniu, co wiąże się z ryzykiem. Definicja, przyczyny i leczenie, przyjrzyjmy się.

Fibrynoliza to proces niszczenia polegający na rozpuszczaniu skrzepów wewnątrznaczyniowych pod wpływem plazminy. Dzięki temu procesowi usuwa krążenie odpadów fibryny we krwi, a tym samym pomaga chronić organizm przed ryzykiem zakrzepicy (zakrzepów krwi).

Plazmina produkowana przez wątrobę jest głównym białkiem aktywującym fibrynolizę. Plazmina jest przekształcana w plazminogen przez tkankowy aktywator plazminogenu (tPA) i urokinazę.

Plazminogen ma zgodność z fibryną i jest gromadzony w skrzepie podczas jego tworzenia (co pozwoli na jego późniejszy rozkład). Zmiana z plazminogenu na plazminę ma miejsce w pobliżu skrzepu.

Układ fibrynolityczny musi manewrować pomiędzy rozbijaniem tworzących się skrzepów wewnątrznaczyniowych a nie powodowaniem krwawienia, gdy hemostatyczne skrzepy i fibrynogen rozpuszczają się.

Jeśli skrzep rozpuszcza się zbyt szybko w wyniku leczenia, choroby lub nieprawidłowej hemostazy, może być odpowiedzialny za czasami znaczne krwawienie.

Istnieją dwa rodzaje fibrynolizy, pierwotna i wtórna fibrynoliza. Pierwotna fibrynoliza występuje naturalnie, a wtórna fibrynoliza występuje z powodu jakiejś przyczyny zewnętrznej, takiej jak leki lub stan medyczny.

Jeśli fibryna jest obecna w zbyt dużej ilości, może powodować tworzenie się skrzepu w krążeniu, stwarzając ryzyko zakrzepicy żylnej (zapalenie żył) lub tętniczej (niedokrwienie).

Wady fibrynolizy prowadzą do trombofilii odpowiedzialnej za nadmierne tworzenie zagrażających życiu skrzepów krwi:

• Ostry zespół wieńcowy (ACS) to niewydolność wieńcowa spowodowana przez jedną lub więcej zablokowanych tętnic wieńcowych;
• Bardzo niedawno przebyty zawał mięśnia sercowego: preferowana jest interwencja w ciągu pierwszych trzech godzin;
• Udar niedokrwienny w ostrej fazie;
• Zator płucny z niestabilnością hemodynamiczną;
• Przywrócenie drożności cewników żylnych (cewniki do żyły centralnej i cewniki dializacyjne) w przypadku niedrożności związanej z rozwijającą się lub niedawno powstałą skrzepliną.

We wszystkich wymienionych powyżej przypadkach działanie fibrynolityków będzie skuteczne jedynie w zależności od czasu podania w porównaniu z wystąpieniem pierwszych objawów.

Obecna standardowa terapia, fibrynoliza, musi być zatem podana jak najszybciej i polega na wstrzyknięciu pacjentowi tkankowego aktywatora plazminogenu, który będzie próbował rozpuścić ten skrzep i tym samym unieść niedrożność naczynia.

Fibrynolityki przyspieszają rozpuszczanie skrzepów wewnątrznaczyniowych i działają poprzez modyfikację nieaktywnego plazminogenu w aktywną plazminę, enzym odpowiedzialny za degradację fibryny, który w ten sposób wywołuje lizę skrzepliny.

Wyróżniamy:

• Streptokinaza pochodzenia naturalnego jest białkiem wytwarzanym przez paciorkowce β-hemolizujące, a więc pochodzenia egzogennego i zdolne do wywoływania tworzenia przeciwciał;
• Urokinaza jest proteazą pochodzenia naturalnego, która działa bezpośrednio na plazminogen;
• Pochodne tkankowego aktywatora plazminogenu (t-PA), otrzymane w wyniku rekombinacji genetycznej z genu kodującego t-PA, będą bezpośrednio przekształcać plazminogen w plazminę naśladując działanie t-PA. Pochodne t-PA są oznaczone jako rt-PA (alteplaza), r-PA (reteplaza) i TNK-PA (tenekteplaza).

  Heparyna i/lub aspiryna są często związane z leczeniem fibrynolitykami.

Metody badania fibrynolizy.

Testy globalne: czas rozpuszczania euglobulin

Wytrącanie euglobulin umożliwia współdzielenie fibrynogenu, plazminogenu i jego aktywatorów inhibitorów proteazy. Normalny czas jest dłuższy niż 3 godziny, ale w przypadku krótszym podejrzewamy „hiperfibrynolizę”.

Testy analityczne

• Test plazminogenu: czynnościowy i immunologiczny;
• Test TPA (plazminogen tkankowy): techniki immunoenzymatyczne;
• Dawkowanie antyplazminy.

Testy pośrednie

• Oznaczanie fibrynogenu: jest to pośrednia ocena fibrynolizy. Przy niskim poziomie fibrynogenu podejrzewa się „hiperfibrynolizę”;
• Czas gada i/lub czas trombinowy: wydłużają się w obecności produktów degradacji fibryny;
• Oznaczanie PDF (produktów degradacji fibryny i fibrynogenu): wysoka w przypadku aktywacji fibrynolizy;
• Test D-dimer: odpowiadają fragmentom PDF i są wysokie w przypadku fibrynolizy.