Gigantyzm spowodowany jest nadmiernym wydzielaniem hormonu wzrostu w dzieciństwie, co skutkuje bardzo dużym wzrostem. Ten niezwykle rzadki stan jest najczęściej związany z rozwojem łagodnego guza przysadki mózgowej – gruczolaka przysadki. W ostatnich latach badania ujawniły częste zaangażowanie czynników genetycznych. Leczenie jest trudne i często multimodalne.

Gigantyzm jest bardzo rzadką postacią akromegalii, stanu spowodowanego nadmiernym wydzielaniem hormonu wzrostu, zwanego również GH (od hormon wzrostu) lub hormon somatotropowy (STH). 

Gdy występuje przed okresem dojrzewania (akromegalia młodzieńcza i niemowlęca), gdy chrząstki kostne nie są jeszcze zrośnięte, tej nieprawidłowości hormonalnej towarzyszy nadmierny i szybki wzrost długości kości i całego ciała. i prowadzi do gigantyzmu.

Dzieci z tym schorzeniem są niezwykle wysokie, a chłopcy osiągają 2 metry lub więcej w późnych latach nastoletnich.

Zwykle hormon wzrostu jest uwalniany do krwi przez mały gruczoł u podstawy mózgu zwany przysadką mózgową. U dzieci jego główną rolą jest promowanie wzrostu. Produkcja hormonu wzrostu przez przysadkę jest regulowana przez GHRH (hormon uwalniający hormon wzrostu), hormon wytwarzany przez pobliski podwzgórze.

Nadmierne wydzielanie hormonu wzrostu u dzieci z gigantyzmem jest najczęściej spowodowane pojawieniem się łagodnego guza w przysadce, zwanego gruczolakiem przysadki: proliferacja komórek produkujących hormony wyjaśnia jego nienormalnie wysoki poziom.

W mniej niż 1% przypadków przysadka jest nadaktywna, ponieważ jest nadmiernie stymulowana przez GHRH, który jest wytwarzany w nadmiarze przez guz, który może znajdować się w dowolnym miejscu w ciele.

Diagnostyczny

Gigantyzm podejrzewa się w obliczu wyraźnie przyspieszonego wzrostu (krzywa wzrostu jest porównywana z krzywą przeciętną), gdy dziecko jest bardzo wysokie w porównaniu z innymi członkami jego rodziny. Badanie kliniczne ujawnia inne nieprawidłowości związane z gigantyzmem (patrz objawy).

Rozpoznanie potwierdzają badania krwi, które obejmują wielokrotne pomiary hormonu wzrostu oraz test hamowania glukozy – wzrost poziomu glukozy we krwi po spożyciu słodkiego napoju powoduje zwykle zmniejszenie wydzielania hormonu wzrostu, czego nie obserwuje się u osób z gigantyzm.

Badania obrazowe są wykonywane w celu zlokalizowania guza powodującego gigantyzm:

• MRI (obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego) jest badaniem z wyboru w celu uwidocznienia gruczolaka przysadki;
• skaner służy głównie do poszukiwania guzów wydzielających GHRH w trzustce, jajnikach lub nadnerczach;
• radiografia umożliwia obiektywizację nieprawidłowości wzrostu kości.

Obecność gruczolaka przysadki może w różnym stopniu zakłócać funkcjonowanie przysadki. Oprócz hormonu wzrostu wytwarza prolaktynę (hormon laktacji) oraz inne hormony, których rolą jest wywołanie wydzieliny z nadnerczy, tarczycy i narządów płciowych. Konieczna jest zatem pełna ocena hormonalna.

Guz może również uciskać nerwy wzrokowe i wywoływać zaburzenia widzenia, stąd konieczność dokładnego badania okulistycznego.

Inne dodatkowe badania mogą być wymagane w celu oceny różnych dysfunkcji, które mogą być związane z gigantyzmem.

Osoby zainteresowane

Gigantyzm występuje znacznie rzadziej niż akromegalia dotykająca dorosłych, chociaż sam ten stan jest bardzo rzadki (3 do 5 nowych przypadków na milion mieszkańców rocznie). W Stanach Zjednoczonych zidentyfikowano tylko sto przypadków gigantyzmu.

Gigantyzm dominuje ogólnie u chłopców, ale niektóre bardzo wczesne formy są głównie kobiece

Czynniki ryzyka

Gigantyzm na ogół przedstawia się jako izolowana i sporadyczna patologia hormonalna, to znaczy występująca poza kontekstem dziedzicznym. Ale zdarzają się rzadkie przypadki rodzinnych gruczolaków przysadki, gigantyzm może być również jednym ze składników dziedzicznych zespołów wieloguzowych, takich jak zespół McCune-Albrigh, wielowydzielnicza neoplazja typu 1 (NEM1) czy neurofibromatoza. .

W ostatnich latach zidentyfikowano kilka nieprawidłowości genetycznych i genomicznych związanych z gigantyzmem przysadki, dziedzicznych lub nie. Duże retrospektywne międzynarodowe badanie koordynowane przez belgijskiego endokrynologa Alberta Beckersa, obejmujące 208 przypadków gigantyzmu, wykazało w ten sposób udział czynników genetycznych w 46% przypadków. 

Oprócz gigantycznej postury dzieci i młodzież z gigantyzmem mogą prezentować inne objawy związane z ich patologią:

• umiarkowana (częsta) otyłość,
• nadmierny rozwój objętości czaszki (makrocefalia), związany lub nie z określonymi rysami twarzy (prognatyzm, guzki czołowe itp.)
• zaburzenia widzenia, takie jak zmiana pola widzenia lub podwójne widzenie,
• wyjątkowo duże dłonie i stopy, z cienkimi palcami,
• neuropatie obwodowe,
• zaburzenia sercowo-naczyniowe,
• łagodne guzy,
• zaburzenia hormonalne…

Postępowanie z dziećmi z gigantyzmem ma na celu kontrolowanie ich nadmiernego wydzielania hormonu wzrostu, co na ogół wymaga wdrożenia kilku metod leczenia.

Leczenie chirurgiczne

Jako leczenie pierwszego rzutu preferowane jest chirurgiczne usunięcie gruczolaka przysadki. Jest to trudna operacja, którą najczęściej można wykonać przez nos, chociaż przy dużych gruczolakach (makrogruczolak) konieczne jest otwarcie czaszki.

Gdy guz jest zbyt duży lub zbyt blisko ważnych struktur w mózgu, nie można go operować.

Radioterapia

Naświetlanie promieniami rentgenowskimi może być zalecane oprócz zabiegu chirurgicznego w celu zniszczenia wszelkich pozostałych komórek nowotworowych i leczenia opornych guzów (około trzydziestu sesji). Ta technika jest bezbolesna, ale może powodować zaburzenia równowagi hormonalnej odpowiedzialne za różne zaburzenia.

Ostatnio wprowadzono technikę radiochirurgii Gamma Knife. Zamiast skalpela wykorzystuje promieniowanie gamma, znacznie silniejsze i znacznie dokładniejsze niż promienie rentgenowskie, aby zniszczyć guza za jednym razem. Jest zarezerwowany dla małych guzów.

Cząsteczki skuteczne w zmniejszaniu wydzielania hormonu wzrostu mogą być przepisywane w połączeniu z zabiegiem chirurgicznym i radioterapią, zwłaszcza jeśli usunięcie guza jest niecałkowite. Arsenał terapeutyczny obejmuje analogi somatostatyny i dopaminy, które są dość skuteczne, ale mogą mieć znaczące skutki uboczne.