Tętnice szyjne to tętnice zaopatrujące mózg, szyję i twarz. Zwężenie tętnicy szyjnej jest główną patologią, której należy się obawiać. Stosunkowo powszechne wraz z wiekiem może, ale nie musi prowadzić do przejściowego udaru mózgu.

Mózg jest zasilany przez różne tętnice: dwie tętnice szyjne z przodu i dwie tętnice kręgowe z tyłu. Te cztery tętnice spotykają się u podstawy czaszki, tworząc tzw. Wielokąt Willisa.

Tzw. tętnica szyjna pierwotna lub wspólna wyłania się z aorty i wznosi się w szyi. Dzieli się na poziomie środkowej części szyi na dwie tętnice: szyjną wewnętrzną i szyjną zewnętrzną. Ta strefa połączenia nazywana jest bifurkacją tętnicy szyjnej.

Tętnice szyjne wewnętrzne zaopatrują mózg, a tętnice szyjne zewnętrzne szyi i twarzy. Są to zatem bardzo ważne tętnice.

Zwężenie tętnicy szyjnej jest główną zmianą lękową w tętnicy szyjnej.

Odpowiada to zmniejszeniu średnicy tętnicy szyjnej, najczęściej w następstwie powstania blaszki miażdżycowej (odkładanie się cholesterolu, tkanek włóknistych i wapiennych) w obrębie tętnicy. W większości przypadków (90%) to zwężenie zlokalizowane jest na poziomie rozwidlenia szyjnej tętnicy szyjnej.

Istnieje ryzyko, że tętnica szyjna zostanie zablokowana przez blaszkę miażdżycową lub pęknie. Może wtedy wystąpić przejściowy atak niedokrwienny (TIA), który ustępuje bez następstw w czasie krótszym niż 24 godziny, lub udar naczyniowy mózgu (AVC) lub zawał mózgu z mniej lub bardziej poważnymi następstwami.

Zwężenie tętnicy szyjnej jest powszechne wraz z wiekiem: według Haute Autorité de Santé, 5 do 10% osób w wieku powyżej 65 lat ma zwężenie większe niż 50%. Szacuje się, że zwężenie tętnicy szyjnej jest odpowiedzialne za około jedną czwartą udarów.

Postępowanie w zwężeniu tętnicy szyjnej opiera się na leczeniu farmakologicznym, kontroli czynników ryzyka naczyniowego, a u niektórych pacjentów zabiegu rewaskularyzacji.

Jeśli chodzi o leczenie farmakologiczne, trzy rodzaje leków są przepisywane razem: środek przeciwpłytkowy rozrzedzający krew, statyny ograniczające rozwój blaszek miażdżycowych oraz inhibitor ACE (lub w niektórych przypadkach beta-bloker).

Jeśli chodzi o rewaskularyzację, francuski krajowy urząd ds. zdrowia wydał szczegółowe zalecenia dotyczące wskazań do zabiegu chirurgicznego w zależności od stopnia objawowego zwężenia tętnicy szyjnej:

• między 70 a 99% zwężeń operacja jest wskazana z równoważną istotną korzyścią u mężczyzn i kobiet;
• między 50 a 69% zwężeniem może być wskazana operacja, ale korzyści są mniejsze, szczególnie u kobiet;
• między 30 a 49% operacja nie jest przydatna;
• poniżej 30% operacja jest szkodliwa i nie należy jej wykonywać.

W przypadku wskazań do rewaskularyzacji złotym standardem pozostaje zabieg chirurgiczny. Zabieg zwany endarterektomią tętnicy szyjnej wykonuje się najczęściej w znieczuleniu ogólnym. Chirurg wykonuje nacięcie w szyi, zaciska trzy tętnice, a następnie przecina tętnicę szyjną na poziomie zwężenia. Następnie ostrożnie usuwa płytkę miażdżycową i jej szczątki, a następnie zamyka tętnicę bardzo cienkim drutem.

Angioplastyka ze stentem nie jest wskazana jako leczenie pierwszego rzutu. Jest oferowany tylko w niektórych szczególnych przypadkach przeciwwskazań do zabiegu.

W przypadku bezobjawowego zwężenia tętnicy szyjnej:

• powyżej 60%: może być wskazana rewaskularyzacja za pomocą operacji tętnicy szyjnej w zależności od pewnych czynników (oczekiwana długość życia, progresja zwężenia itp.);
• w przypadku zwężenia poniżej 60% operacja nie jest wskazana.

Wraz z leczeniem farmakologicznym i chirurgicznym konieczne jest przeanalizowanie swojego stylu życia, aby ograniczyć czynniki ryzyka: wysokie ciśnienie krwi, tytoń, hipercholesterolemia i cukrzyca.

Zwężenie tętnicy szyjnej może przebiegać bezobjawowo i zostać wykryte podczas badania lekarskiego przez lekarza pierwszego kontaktu lub specjalistę, lub na przykład podczas badania ultrasonograficznego tarczycy. Obecność szmeru tętnicy szyjnej podczas osłuchiwania powinna skłaniać do przepisania USG dopplerowskiego tętnicy szyjnej w celu zdiagnozowania możliwego zwężenia tętnicy szyjnej i oceny częstości niedrożności. W zależności od wyników zostanie przepisana angiografia MRI, angiografia CT lub cyfrowa angiografia tętnic szyjnych. Pozwala określić położenie, morfologię i rozciągnięcie blaszki miażdżycowej oraz ocenić dyfuzję miażdżycy w pozostałych osiach, a w szczególności w drugiej tętnicy szyjnej.

Przy objawach objawami zwężenia tętnicy szyjnej są objawy przemijającego napadu niedokrwiennego (TIA) i udaru mózgu. Albo, w zależności od dotkniętego obszaru mózgu:

• uszkodzenie oka (nagła i bezbolesna utrata widzenia w jednym oku lub przemijająca ślepota);
• porażenie po jednej stronie ciała, całkowite lub ograniczone do kończyny górnej i/lub twarzy (niedowład połowiczy, porażenie twarzy);
• utrata mowy (afazja).

W obliczu tych znaków należy koniecznie skontaktować się z 15.