Spis treści
Niektórzy dorośli uważają je za „płaczkowate”, „maminsynki” i „kapryśne”. Innych interesuje: jaki jest powód gwałtownych łez, nagłego strachu i innych ostrych reakcji? Czym te dzieci różnią się od swoich rówieśników? Jak im pomóc? Zadaliśmy te pytania psychofizjologowi.
Każde dziecko jest wrażliwe na bodźce zewnętrzne: zmiany smaku, temperatury, natężenia hałasu i światła, zmiany nastroju osoby dorosłej. Ale są tacy, którzy mają ostrzejszą reakcję z kołyski. „Przypomnij sobie bohaterkę baśni Andersena Księżniczka na ziarnku grochu” – podaje przykład psychofizjolog Wiaczesław Lebiediew. „Takie dzieci z trudem tolerują jasne światło i ostre dźwięki, skarżą się na ból od najmniejszego zadrapania, denerwują je kłujące rękawiczki i kamyki w skarpetkach”. Charakteryzuje je także nieśmiałość, lękliwość, uraza.
Jeśli reakcje dziecka są wyraźniejsze niż jego brata/siostry lub innych dzieci, łatwiej jest mu wytrącić z równowagi, wymaga szczególnej uwagi. „Dziecko z silnym typem układu nerwowego nie będzie zdenerwowane, gdy usłyszy skierowane do niego ostre słowo” – wyjaśnia neurofizjolog. „A dla właściciela słabych wystarczy nieprzyjazny wygląd”. Czy rozpoznałeś swojego syna lub córkę? Następnie zaopatrz się w spokój i cierpliwość.
Wsparcie
Nie karz dziecka
Na przykład za płacz lub złość. „Nie zachowuje się w ten sposób, aby zwrócić na siebie uwagę lub coś osiągnąć, po prostu nie radzi sobie ze swoimi reakcjami”, wyjaśnia Wiaczesław Lebiediew. Bądź gotów go wysłuchać i pomóż spojrzeć na sytuację z drugiej strony: „Ktoś zachowywał się brzydko, ale to nie twoja wina”. Pozwoli mu to przetrwać przestępstwo bez zajmowania pozycji ofiary. Od urodzenia potrzebuje większego udziału niż inni. Cierpi bardziej niż inni, gdy jego bliscy deprecjonują jego doświadczenia („Dlaczego denerwujesz się drobiazgami!”).
Unikaj wyśmiewania
Wrażliwe dzieci są szczególnie podatne na dezaprobatę dorosłych, na ich podekscytowany lub zirytowany ton. Czują się bardzo urażeni wyśmiewaniem — w domu, w przedszkolu czy szkole. Ostrzeż przed tym nauczyciela: wrażliwe dzieci wstydzą się swoich reakcji. Czują, że nie są tacy jak wszyscy i są za to źli na siebie. „Jeśli służą jako cel dla obraźliwych uwag, ich samoocena spada”, podkreśla Wiaczesław Lebiediew, „w okresie dojrzewania mogą napotkać poważne trudności i zamknąć się w sobie”.
Nie spiesz się
„Wycieczka do przedszkola, nowy nauczyciel czy nieznani goście — wszelkie zmiany w zwykłym życiu wywołują stres u podatnych dzieci” – mówi psychofizjolog. — W tym momencie doświadczają odczuć bliskich bólowi i zużywają dużo siły, aby się przystosować. Dlatego dziecko jest zawsze w pogotowiu.” Daj mu czas na przystosowanie się do nowej sytuacji.
Bądź ostrożny
Z obciążeniem
«Wrażliwe dzieci szybko się męczą, więc miej oko na codzienną rutynę swojego dziecka, jego sen, odżywianie i aktywność fizyczną.» Upewnij się, że ma czas na relaks w ciszy, nie pozwól mu siedzieć przed ekranami telefonów. Nie pozwól swojemu synowi lub córce siedzieć do północy i odrabiać lekcji (z reguły nie dopuszczają myśli o pójściu do szkoły bez wykonania zadania). Ustal ścisłe limity czasowe na naukę. Weź odpowiedzialność i bądź gotów poświęcić czasem dobre stopnie lub jakiś rodzaj koła, aby dziecko miało czas na powrót do zdrowia.
Z zespołem
„Jeśli dziecko czuje się komfortowo komunikując się tylko z jednym rówieśnikiem i jest przyzwyczajone do swojej głośności i aktywności, nie wzywaj więcej dziesięciu przyjaciół” – przypomina Wiaczesław Lebiediew. „Dzieci ze słabym układem nerwowym są często nieśmiałe, odzyskują siły, odcinając się od świata zewnętrznego. Ich aktywność umysłowa skierowana jest do wewnątrz. Więc nie powinieneś od razu wysyłać swojego syna (córki) do obozu na dwa tygodnie. Jeśli dziecko dostrzeże uwagę rodziców i poczuje się bezpiecznie, to stopniowo rozwinie odporność.
Ze sportem
Odporność jest szkolona, ale nie za pomocą drastycznych środków. Wysyłając swojego „maminsynkowego” syna do sekcji rugby lub boksu, ojciec prawdopodobnie wywoła u niego uraz psychiczny. Wybierz miękki sport (wędrówki, jazda na rowerze, narciarstwo, aerobik). Dobrą opcją jest pływanie: łączy w sobie relaks, przyjemność i możliwość przejęcia kontroli nad swoim ciałem. Jeśli czujesz, że Twoje dziecko nie lubi sportu, poszukaj zastępstwa lub chodź więcej spacerów.
Popierać
Tworzenie
Chociaż Twoje dziecko nie ma wystarczającego marginesu siły i wytrzymałości, ma swoje zalety, jest rozważne, potrafi subtelnie dostrzegać piękno i rozróżniać wiele odcieni doświadczenia. „Te dzieci są zafascynowane wszelkiego rodzaju kreatywnością: między innymi muzyką, rysunkiem, tańcem, szyciem, aktorstwem i psychologią” – zauważa Wiaczesław Lebiediew. „Wszystkie te czynności pozwalają obrócić wrażliwość dziecka na swoją korzyść i skierować jego emocje we właściwym kierunku — wyrazić smutek, niepokój, strach, radość, a nie zatrzymywać ich w sobie.”
Introspekcja
Przeanalizuj z dzieckiem jego uczucia i emocje. Poproś go, aby zapisał w zeszycie sytuacje, w których stanie się bezradny. Pokaż ćwiczenia, które pomagają kontrolować emocje i wykonuj je razem. Dorastając, córka lub syn nie staną się mniej wrażliwi: temperament pozostanie taki sam, ale charakter będzie zahartowany. Dostosowują się do swojej specyfiki i znajdują najlepszy sposób na zarządzanie nią.